Ook in Suriname plantte men in 1898 rond de inhuldiging van de jonge koningin een Wilhelmina boom, klonken er kanonschoten en werden er parades gehouden. In het Koloniaal nieuws- en advertentieblad Suriname verscheen een kort artikel over de Gouden Koets waarop de ‘schatten en voortbrengselen uit de Koloniën’ geschilderd waren. “Zij die in het buitenland de Statiekoetsen hebben gezien, zijn eenparig van gevoelen, dat de Amsterdamse Gouden Koets alle andere verre overtreft”.
In de buurt van de Wilhelminaboom kwam in 1923 bij het 25-jarig regeringsjubileum van Wilhelmina een standbeeld van de jonge vorstin met de hermelijnen koningsmantel om haar schouders. Vanaf haar plek voor het Gouvermentspaleis zou ze het in 1913 onthulde medaillon kunnen zien waarmee koning Willem III geëerd werd. Hij zou immers 50 jaar eerder de slaven bevrijd hebben. De liefde voor het koningshuis werd er door de Nederlandse kolonisatoren stevig ingeprent bij de Surinaamse bevolking. Straten, scholen en zelfs bergen werden vernoemd naar Oranjes.
Zangvogelwedstrijden op het Onafhankelijkheidsplein (vroeger Oranjeplein) op zondagochtend, 2019. Het gebouw met het torentje is het Ministerie van Financien met het medaillon met Willem III (door Abraham Salm) en geheel rechts de inmiddels scheve Wilhelminaboom. Foto Annemarie de Wildt
Wilhelmina heeft Suriname nooit bezocht en Nederlands-Indië evenmin. Pas in 1955 kwamen koningin Juliana en prins Bernhard naar Suriname en de Nederlandse Antillen, een jaar na het ondertekenen van het statuut. Toenmalig minister-president Johan Ferrier: ‘een van onze verlangens was dat de koningin door Paramaribo zou rijden in een rijtuig getrokken door paarden'. Niet de Gouden Koets werd naar ‘De West’ vervoerd, maar de Crème Calèche waarin Wilhelmina gereden had bij haar inhuldiging. Overal juichende bevolking en Creoolse vrouwen spreidden zelfs hun hoofddoeken uit op de grond, zodat Juliana daar overheen kon lopen. Prinses Beatrix was aanwezig bij het uitroepen van de Surinaamse onafhankelijkheid in 1975. Het standbeeld van haar moeder was enkele dagen eerder weggehaald. Na protesten van de bevolking keerde het terug in de openbare ruimte. Het staat sindsdien naast Fort Zeelandia.
# Een niet gelijkwaardige relatie
En hoe kijkt men in Suriname nu naar het koningshuis en de Gouden Koets? De met Oranjeliefde doordrenkte schoolboekjes zijn al decennia lang vervangen door boeken waarin slavernij en de koloniale exploitatie van het land uitgebreid aan de orde komen. Op verzoek van het Amsterdam Museum legde filmmaker en journalist Kevin Headley aan vier Surinamers een foto voor van het paneel Hulde der Koloniën.
Raymil Nerkust kijkt met zijn kunstenaarsogen naar het paneel. Hem valt de piramidevorm op die de machtsverhoudingen reflecteert: aan top degenen die het voor het zeggen hebben, beneden zij die hard moeten werken. Politicus Steven Alfaisi ziet de suprematie die uit de schildering spreekt. Rita Tjien Fooh, directeur van het Surinaams archief, vindt het paneel niet prettig om te zien vanwege de niet gelijkwaardige relatie. Het is goed om er afkeuring over uit te spreken, maar ‘er zijn hier andere zaken om ons mee bezig te houden’. Ook politicoloog Imran Taus meent dat het paneel vooral iets is waar de Nederlanders mee moeten dealen. Suriname is bezig met zijn eigen dekolonisatieproces. # Bronnen Gert Oostindie, De Parels en de Kroon. Het koningshuis en de kolonie. (2006) p. 109
Eric Kastelein, Oog in oog met Paramaribo. Verhalen over het herinneringserfgoed (2020)